Een stap naar duurzame ontwikkeling?

Voorwoord

1 Ontwikkelingskansen en -problemen

1.1 Ontwikkeling

1.1.1 Ontwikkelingskansen en -problemen

1.1.2 Maatschappelijk systeem, kapitaalcategorieën en componenten van de ontwikkeling

1.1.3 Antwoorden van een samenleving op ontwikkelingstrends

1.2 Duurzame ontwikkeling

1.2.1 Interactie van de kapitaalcategorieën en de ontwikkelingscomponenten

1.2.2 Ultieme doelstellingen van duurzame ontwikkeling

1.2.3 Beginselen van duurzame ontwikkeling

1.2.4 Overheidsbeleid inzake duurzame ontwikkeling

1.2.5 Overheidsbeleid en strategieën van duurzame ontwikkeling

1.2.6 Belgische federale strategie inzake duurzame ontwikkeling

1.2.7 Modellen voor duurzame ontwikkeling

1.3 Tien problematieken van duurzame ontwikkeling

1.3.1 Productiestrategieën van de ondernemingen

1.3.2 Ethische financiering van ondernemingen

1.3.3 Sociale economie

1.3.4 Gebruik van informatie- en communicatietechnologieën

1.3.5 Visvangst en biologische diversiteit in zee

1.3.6 Gebruik van genetisch gewijzigde planten

1.3.7 Energieproductie en -consumptie

1.3.8 Mobiliteit en vervoer van personen

1.3.9 Gezondheid op het werk

1.3.10 Tabaksconsumptie

1.4 Synthese

2 Indicatoren voor duurzame ontwikkeling

2.1 Methodologie

2.2 De druk

2.2.1 Energieproductie en -consumptie: evolutie in de wereld

2.2.2 Energieproductie en -consumptie, mobiliteit en vervoer van personen: verhouding tot het bbp in België

2.2.3 Mobiliteit en vervoer van personen: sociale en ecologische ongelijkheden in België

2.2.4 Tabaksconsumptie: evolutie in België en in de wereld

2.2.5 Visvangst en biologische diversiteit in zee: evolutie in de Noordzee en in de wereld

2.2.6 Gebruik van genetisch gewijzigde planten: evolutie in België en in de wereld

2.2.7 Gebruik van informatie- en communicatietechnologieën: evolutie in Europa en in de wereld

2.3 De toestand van de kapitaalvoorraden

2.3.1 Atmosfeer: evolutie van broeikasgasconcentraties en opwarming van het klimaat in de wereld

2.3.2 Atmosfeer: evolutie van concentraties aan ozonvoorbereidende gassen en van ozonpieken in België

2.3.3 Biodiversiteit: bedreigde soorten in België en in de oeso-landen

2.3.4 Gezondheid: evolutie van de levensverwachting in België en in de wereld

2.3.5 Gezondheid: evolutie van de aandoeningen van de luchtwegen in België

2.3.6 Gezondheid op het werk: evolutie van de ziektes en sterfte door asbest in België

2.3.7 Armoede: evolutie van de inkomensaspecten in België en in de wereld

2.3.8 Armoede: evolutie van verschillende situaties van uitsluiting in België

2.3.9 Fysiek kapitaal: evolutie van de voorraad aan uitrustingsgoederen en infrastructuur in België

2.4 De antwoorden van de samenleving

2.4.1 Ethische financiering van ondernemingen: evolutie in België en in Europa

2.4.2 Productiestrategieën van ondernemingen: plaats van het milieu in die strategieën in België en in Europa

2.4.3 Sociale economie: plaats van de sociale inschakelingseconomie in België

2.5 Synthese

3 Het beleid voor duurzame ontwikkeling

3.1 Duurzame ontwikkeling in de beleidsnota's 1998-2002

3.1.1 Methodologie

3.1.1.1 Vraagstelling

3.1.1.2 Context

3.1.1.3 Bronnen

3.1.1.4 Methode

3.1.1.5 Invloeden die los staan van duurzame ontwikkeling

3.1.2 Evaluatie volgens de gekozen vijf beginselen van duurzame ontwikkeling

3.1.2.1 Verantwoordelijkheid

3.1.2.2 Dubbele billijkheid

3.1.2.3 Integratie van componenten

3.1.2.4 Voorzorg

3.1.2.5 Participatie

3.1.3 De invloed van het Federaal plan inzake duurzame ontwikkeling

3.1.4 Besluit

3.2 Beleidsdoelstellingen voor tien problematieken

3.2.1 Methodologie

3.2.1.1 Evaluatie van doelstellingen

3.2.1.2 Onderzochte beleidsdocumenten

3.2.2 Federale en supranationale beleidsdoelstellingen voor elke problematiek

3.2.2.1 Productiestrategieën van ondernemingen

3.2.2.2 Ethische financiering van ondernemingen

3.2.2.3 Sociale economie

3.2.2.4 Gebruik van informatie- en communicatietechnologieën

3.2.2.5 Visvangst en biologische diversiteit in zee

3.2.2.6 Gebruik van genetisch gewijzigde planten

3.2.2.7 Energieproductie en -consumptie

3.2.2.8 Mobiliteit en vervoer van personen

3.2.2.9 Gezondheid op het werk

3.2.2.10 Tabaksconsumptie

3.2.3 Evaluatie van de federale beleidsdoelstellingen

3.2.3.1 Overeenstemming tussen beleidsniveaus en -terreinen

3.2.3.2 Spanning en conflicten

3.2.3.3 Veel prioriteiten

3.2.4 Besluit

3.3 Beleidsprocessen bij elf gevalsstudies

3.3.1 Methodologie

3.3.1.1 Vraagstelling

3.3.1.2 Context

3.3.1.3 Bronnen

3.3.1.4 Methode

3.3.2 Presentatie van de gevalsstudies

3.3.2.1 Voorbereiding van een geïntegreerd productbeleid

3.3.2.2 Dialoog over de sociale economie

3.3.2.3 Verhandelbare groenestroomcertificaten

3.3.2.4 Afbakening van beschermde zeegebieden

3.3.2.5 Informatie over risico's van stoffen en preparaten voor werknemers

3.3.2.6 Fiscale maatregelen voor een schoner verkeer

3.3.2.7 Label voor een sociaal verantwoorde productie

3.3.2.8 Publieke toegang tot internet

3.3.2.9 Verbod op tabaksreclame

3.3.2.10 Reglementering van de verspreiding van genetisch gemodificeerde organismen

3.3.2.11 Inventarisatie van broeikasgasemissies

3.3.3 Evaluatie van het beleid in de gevalsstudies volgens de vijf gekozen beginselen van duurzame ontwikkeling

3.3.3.1 Problemen in de etappe van voorbereiding

3.3.3.2 Problemen in de etappe van invoering

3.3.3.3 Problemen in de etappe van uitvoering

3.3.3.4 Oplossingen uit de gevalsstudies

3.4 Synthese

3.4.1 Het beleidsproces

3.4.2 De gekozen vijf beginselen van duurzame ontwikkeling

4 Toekomstverkenningen voor duurzame ontwikkeling

4.1 Een pluralistische benadering van duurzame ontwikkeling

4.1.1 Onzekerheid, risicopercepties en handelingsperspectieven

4.1.2 Bouwstenen voor de wereldvisies

4.1.2.1 Het driehoeksmodel

4.1.2.2 Substitutie tussen kapitaalvoorraden

4.1.2.3 Het beheer van de kapitaalvoorraden

4.1.3 Omschrijving van de drie wereldvisies

4.1.4 Vertaling van de wereldvisies naar beleidsvisies

4.1.5 Determinanten als aanknopingspunten voor het beleid

4.1.5.1 Economische determinanten

4.1.5.2 Technologische en wetenschappelijke determinanten

4.1.5.3 Geografische determinanten

4.1.5.4 Psychosociale determinanten

4.1.5.5 Sociale determinanten

4.1.5.6 Institutionele determinanten

4.2 Uitwerking van de drie wereldvisies

4.2.1 Wereldvisie 1: "benutten"

4.2.1.1 Algemene omschrijving

4.2.1.2 Toepassing op de problematieken

4.2.1.3 Mate van in overweging nemen van vijf beginselen van duurzame ontwikkeling

4.2.2 Wereldvisie 2: "beheren"

4.2.2.1 Algemene omschrijving

4.2.2.2 Toepassing op de problematieken

4.2.2.3 Mate van in overweging nemen van vijf beginselen van duurzame ontwikkeling

4.2.3 Wereldvisie 3: "omvormen"

4.2.3.1 Algemene omschrijving

4.2.3.2 Toepassing op de problematieken

4.2.3.3 Mate van in overweging nemen van vijf beginselen van duurzame ontwikkeling

4.3 Uitwerking van de drie beleidsvisies

4.3.1 Scenario voor de beleidsvisie "benutten"

4.3.1.1 Productiestrategieën van ondernemingen

4.3.1.2 Visvangst en biologische diversiteit in zee

4.3.1.3 Gebruik van genetische gewijzigde planten

4.3.1.4 Energieproductie en -consumptie

4.3.1.5 Gezondheid op het werk

4.3.1.6 Gebruik van informatie- en communicatietechnologieën

4.3.1.7 Ethische financiering van ondernemingen

4.3.1.8 Sociale economie

4.3.1.9 Mobiliteit en vervoer van personen

4.3.1.10 Tabaksconsumptie

4.3.2 Scenario voor de beleidsvisie "beheren"

4.3.2.1 Productiestrategieën van ondernemingen

4.3.2.2 Visvangst en biologische diversiteit in zee

4.3.2.3 Gebruik van genetische gewijzigde planten

4.3.2.4 Energieproductie en -consumptie

4.3.2.5 Gezondheid op het werk

4.3.2.6 Gebruik van informatie- en communicatietechnologieën

4.3.2.7 Ethische financiering van ondernemingen

4.3.2.8 Sociale economie

4.3.2.9 Mobiliteit en vervoer van personen

4.3.2.10 Tabaksconsumptie

4.3.3 Scenario voor de beleidsvisie "omvormen"

4.3.3.1 Productiestrategieën van ondernemingen

4.3.3.2 Visvangst en biologische diversiteit in zee

4.3.3.3 Het gebruik van genetische gewijzigde planten

4.3.3.4 Energieproductie en -consumptie

4.3.3.5 Gezondheid op het werk

4.3.3.6 Gebruik van informatie- en communicatietechnologieën

4.3.3.7 Ethische financiering van ondernemingen

4.3.3.8 Sociale economie

4.3.3.9 Mobiliteit en vervoer van personen

4.3.3.10 Tabaksconsumptie

4.3.4 Situering van de gevalsstudies in de beleidsvisies

4.3.4.1 Gevalsstudies binnen de beleidsvisie "beheren"

4.3.4.2 Gevalsstudie binnen de beleidsvisie "omvormen"

4.4 Synthese

5 Een stap naar duurzame ontwikkeling?

5.1 Van mondiale naar federale verantwoordelijkheid

5.1.1 Politieke verantwoordelijkheid van regeringsleden

5.1.2 Verantwoordelijkheid van de departementen

5.2 Langetermijnvisie

5.2.1 Beoordeling van ultieme doelstellingen en vertaling naar intermediaire doelstellingen

5.2.2 Overeenstemming van doelen en middelen

5.2.3 Leerproces van langetermijnbeslissingen

5.3 Integratie

5.3.1 Doelstellingen en beleidsuitvoering

5.3.2 Integratie van componenten

5.3.3 Methodologische integratie

5.4 Erkenning van wetenschappelijke onzekerheden

5.4.1 Erkenning van wetenschappelijke onzekerheden

5.4.2 Instrumenten om risico's te objectiveren

5.4.3 Versterking van de wetenschappelijke basis voor beslissingen

5.5 Participatieve benadering

5.5.1 Coherentie van adviezen en vertegenwoordiging van de grote maatschappelijke groepen

5.5.2 Inspanningen voor informatie

5.5.3 De participatieve dimensie in het besluitvormingsproces

5.6 Een stap naar duurzame ontwikkeling?

5.6.1 Van mondiale naar federale verantwoordelijkheid

5.6.2 Langetermijnvisie

5.6.3 Integratie

5.6.4 Erkenning van wetenschappelijke onzekerheden

5.6.5 Participatieve benadering

Annex: lijst van afkortingen