Printable version (PDF)

2.4.1 Ethische financiering van ondernemingen: evolutie in België en in Europa

In Europa vormt de opkomst van ethische financiële producten een recent antwoord op de behoefte aan transparantie en ethiek in het kapitaalbeheer. Die producten kennen een exponentiële groei. In België zijn zowel de kapitalen in de ethische beleggingsfondsen als het aantal ethische beleggingsfondsen dat via financiële bemiddelaars is gecommercialiseerd, de jongste jaren fors toegenomen. Toch blijft deze markt in Europa marginaal.

Definitie

De ethische beleggingsproducten zijn delen van collectieve beleggingsorganen (cbo) zoals investeringsmaatschappijen (bevek, bevak enz.) en beleggingsfondsen (pensioenspaarfondsen, overige), die hun kapitalen investeren in bedrijven die niet alleen economische maar ook sociale en ecologische criteria naleven. Figuur 2.36 toont de evolutie van de kapitalen die in België in die ethische producten werden belegd. Tabel 2.6 vergelijkt in enkele landen de verhouding tussen de gelden die spaarders in ethische fondsen belegden en de gelden die in andere ucits1-fondsen terechtkwamen.

Figuur 2.37 toont de verdeling van die producten volgens de generatie of categorie waartoe ze behoren. Generatie 1 zijn de fondsen die steunen op negatieve criteria en bijvoorbeeld de tabaksbedrijven uitsluiten. Zulke fondsen bestaan in België niet. Positieve criteria typeren de volgende generaties, bijvoorbeeld: milieubescherming, het sociale beleid van de onderneming ten aanzien van haar werknemers, haar leveranciers of het naleven van de basisconventies van de Internationale Arbeidsorganisatie. Generatie 2 houdt dus rekening met enkele positieve criteria voor één of twee componenten van duurzame ontwikkeling. Generatie 3 steunt op een bredere en volledigere waaier van positieve criteria. Generatie 4 is gebaseerd op een even volledige set van criteria als generatie 3. Een gespecialiseerd instituut analyseert bovendien nauwkeurig of de criteria worden nageleefd. Het dialogeert ook met de onderneming en de betrokkenen om de juistheid te waarborgen en om de prestaties van het bedrijf te verbeteren.

Situatie en trend

In België zijn de kapitalen geïnvesteerd in ethische beleggingsfondsen (figuur 2.36) gestegen van 9,6 miljoen eur in 1994 tot 1 375 miljoen eur in 2000. Gedurende die periode zijn ze gemiddeld tien keer sneller gestegen dan het uitstaand bedrag van alle beleggingsproducten. Het aantal ethische beleggingsfondsen dat via financiële bemiddelaars hun weg naar de beleggers vond, steeg van 4 eind 1996 tot 39 midden 2001 (figuur 2.37). De nieuwe fondsen zijn vooral van de tweede en vierde generatie.

Ondanks die groei blijft deze markt marginaal, met 0,43% van het uitstaand bedrag van de andere beleggingsfondsen in Europa. België behoort met Zwitserland tot de landen waar de ethische kapitalen het grootst zijn. Het uitstaand bedrag van de ethische beleggingsfondsen is er 1,47% van het uitstaand bedrag van de andere beleggingsfondsen. Nederland volgt België met 1,45%.

Relevantie voor een duurzame ontwikkeling

De indicatoren tonen een antwoord dat in grote mate tot stand is gekomen op initiatief van verscheidene actoren op de financiële markten (spaarders, financiële bemiddelaars, bedrijven) om de productieactiviteiten van de bedrijven duurzamer te maken.

De groei van deze markt vormt een werkbare hefboom voor veel actoren (dezelfde als bovengenoemd en de regering) om zich te richten naar duurzame ontwikkeling. Hoe belangrijker die markt wordt, hoe vollediger en veeleisender de criteria, hoe meer de ethische financiering ten gunste zal komen van een duurzame ontwikkeling. De duidelijke vooruitgang van de fondsen van de vierde generatie in België is gunstig voor een duurzame ontwikkeling.

De ontwikkeling van de pensioenfondsen, die steeds grotere kapitalen beheren, kan deze markt nog versterken als die fondsen zich zouden richten op ethische beleggingen, spontaan of onder invloed van de wetgeving.

Doelstelling

Het Federaal plan inzake duurzame ontwikkeling 2000-2004 voorziet de aanmoediging van de ethische beleggingsfondsen, maar omvat geen specifiekere doelstellingen (zie 3.2).

1Undertaking for Collective Investment in Transferrable Securities. Dat is een collectief beleggingsorgaan voor effecten dat voldoet aan de eu ucits richtlijn n85/611/eec. 20/10/1985.