Printable version (PDF)

2.3.2 Atmosfeer: evolutie van concentraties aan ozonvoorbereidende gassen en van ozonpieken in België

De concentraties van ozonvoorbereidende gassen beïnvloeden de toestand van de atmosfeer. Jaarlijks dalen ze gemiddeld in België. De ozonpieken, die schadelijk zijn voor de gezondheid en het milieu, worden echter nog verscheidene dagen per jaar gemeten. Dat aantal dagen daalt niet significatief.

Definitie

De vier ozonvoorbereidende gassen zijn: co, vos-nm, ch₄ en no_x1. Die gasconcentraties in de atmosfeer veranderen van uur tot uur en van plaats tot plaats. De gemiddelde jaarlijkse concentraties uit figuur 2.23 vloeien voort uit een tijd- en plaatsgemiddelde van de verscheidene stations waar de concentraties gemeten worden (virtueel station). De reacties tussen die gassen in de atmosfeer leiden tot ozonvorming als de zonintensiteit een bepaald peil bereikt. Ozonpieken ontstaan als warme, zonnige periodes samengaan met hoge plaatselijke concentraties van ozonvoorbereidende gassen (bv. 12 uur in het stadscentrum). Als er op dat moment plaatselijk veel emissies van die gassen gebeuren, de zon schijnt en de temperatuur hoog is, zal de hoeveelheid troposferisch ozon toenemen. Rond 18 uur bereikt de concentratie dan haar maximum. De ozonpieken in figuur 2.24 zijn het aantal dagen waarop de ozonconcentratie de grens van 180µg per m³ overschrijdt gedurende één uur. Volgens de Europese richtlijn moet de bevolking (1990/30/eg) vanaf die grens een waarschuwing ontvangen.

Situatie en trend

De gemiddelde virtuele concentratie van verscheidene ozonvoorbereidende gassen vertoonde een significante daling in de loop van de laatste tien jaar, namelijk 87% voor vos, 16% voor no_x en 58% voor co (figuur 2.23). De stabilisatie en de daling in de jaren 90 van de emissies van ozonvoorbereidende gassen (zie 2.2.2) kan die trend verklaren. Maar zoals figuur 2.24 aantoont, is het aantal dagen waarop de ozonconcentratie 180µg per m³ overschreed gedurende één uur, niet sterk gedaald. De laatste vijf jaar bedroeg het aantal dagen met ozonpieken gemiddeld 11,6 dagen per jaar.

Relevantie voor een duurzame ontwikkeling

De gemiddelde vermindering van de concentraties van ozonvoorbereidende gassen vormt, vooral dankzij de inspanningen op technologisch vlak (bijvoorbeeld via de invoering van een katalysator), een bemoedigende trend voor duurzame ontwikkeling. Dat volstaat echter niet om de ozonpieken weg te werken die gekoppeld zijn aan nog meer bijzondere situaties: sterke straling van de zon en plaatselijke emissies van ozonvoorbereidende gassen. Gelet op het wisselvallige klimaat en zonder een drastische vermindering van de emissies van enkele ozonvoorbereidende gassen, blijft het aantal ozonpieken hoog.

De ozonpieken zijn schadelijk voor de gezondheid van de mens: aandoeningen aan de luchtwegen (zie 2.3.5) en irritatie aan de ogen bij vooral oudere mensen en kinderen met astma. Ook voor het milieu zijn ze nadelig: verlies van het landbouwrendement, minder weerstand tegen ziekten en versterking van het broeikaseffect (zie 2.3.1).

Doelstelling

De bestaande doelstellingen voor vos gaan over de emissiereductie ervan. Het Federaal plan inzake duurzame ontwikkeling 2000-2004 stelt voor tussen 1990 en 2010 emissies te reduceren met 47% voor no_x en 56% voor vos om zo de doelstellingen van het Götebergprotocol van 1999 te kunnen naleven (zie 2.2.2).

1In figuur 2.21, vormen vos-nm en ch₄ samen vos. is er geen onderscheid tussen vos-nm en ch₄. Bovendien geeft de figuur de evolutie weer van de concentratie van stikstofdioxide (no2), één van de stikstofoxiden (nox).