Printable version (PDF)

2.3 De toestand van de kapitaalvoorraden

Dit derde hoofdstuk verduidelijkt de toestand van de kapitaalvoorraden waarop de druk uit het vorige hoofdstuk een impact heeft. Verscheidene indicatoren over de atmosfeer en de biodiversiteit verduidelijken de toestand van het milieukapitaal. De toestand van de voorraad aan menselijk kapitaal blijkt uit indicatoren die de gezondheidstoestand van de mens en de omvang van armoede weergeven. De evolutie van de voorraad aan fysiek kapitaal verduidelijkt de toestand van het economische kapitaal.

Uit deze indicatoren blijkt dat zowel de toestand van de milieukapitaalvoorraad als de toestand van de menselijke kapitaalvoorraad enkele verontrustende trends vertoont.

Wat de milieukapitaalvoorraad betreft, neemt het aantal bedreigde diersoorten verontrustende proporties aan, zowel in België als in andere oeso-landen (zie 2.3.3). De concentratie van verscheidene broeikasgassen in de atmosfeer neemt in een steeds sneller tempo toe sinds het einde van de 19de eeuw en draagt bij tot de opwarming van het klimaat (zie 2.3.1). Hoewel de gemiddelde concentratie van ozonvoorbereidende gassen daalt, laten de ozonpieken zich nog verscheidene dagen per jaar optekenen (zie 2.3.2) wat gevaarlijk is voor de gezondheid en het milieu. Die problemen zijn onderling met elkaar verweven want ozon versterkt het broeikaseffect. De opwarming van het klimaat, die daaruit voortvloeit, zou de verdwijning van soorten in de hand werken en de biodiversiteit aantasten.

Wat de menselijke kapitaalvoorraad betreft, met name de gezondheid, stijgt de levensverwachting in de industrielanden. Tegelijk ondermijnen een reeks niet-besmettelijke ziektes verbonden met productie- en consumptiepatronen (tabak, asbest, luchtvervuiling enz.) de levensverwachting in goede gezondheid. De verschillen in levensverwachting tussen de ontwikkelingslanden en de industrielanden blijven te groot (zie 2.3.4). De armoede in België neemt af als ze bekeken wordt met inkomensindicatoren (zie 2.3.7). Bepaalde indicatoren die andere aspecten van het inkomen analyseren, wijzen echter op andere vormen van armoede die rechtstreeks te maken hebben met de huidige consumptiepatronen, zoals het aantal mensen met een overmatige schuldenlast of dat een beroep doet op voedselhulp (zie 2.3.8).

De economische kapitaalvoorraad, dat is de hoeveelheid infrastructuur en uitrusting (die gemeten met de voorraad aan fysiek kapitaal), is de voorbije 30 jaar in België gemiddeld gegroeid (zie 2.3.9).

De toestand van die drie kapitaalvoorraden is onderling afhankelijk. De achteruitgang van de biodiversiteit verkleint bijvoorbeeld de kans om nieuwe medicijnen tegen bepaalde ziekten te vinden. De problemen van armoede en gezondheid beperken de mogelijkheid van de getroffen personen om een milieuvriendelijk gedrag aan te nemen. Bovendien ondergraven die problemen het economische kapitaal dat nodig is om onderzoek te doen, om het milieu te beschermen en om de gezondheid te verbeteren.

Die verontrustende trends vragen om antwoorden van de actoren uit de samenleving, antwoorden die hoofdstuk 2.4 en deel 3 omschrijven.