Printable version (PDF)

2.3.9 Fysiek kapitaal: evolutie van de voorraad aan uitrustingsgoederen en infrastructuur in België

De fysieke kapitaalvoorraad geeft een globaal beeld van de toestand van de uitrusting en de infrastructuur van een economie op een gegeven moment. In België kende de kapitaalvoorraad een opmerkelijke groei in het begin van de jaren tachtig. Daarna daalde de kapitaalvoorraad om vervolgens terug te stijgen, zei het minder snel dan in de jaren zeventig. Tussen 1970 en 2000 is de voorraad toch meer dan verdubbeld.

Definitie

De netto vaste kapitaalvoorraad bestaat uit materiële activa (bv. machines, gebouwen) en immateriële activa (bv. software, kunstwerken) die herhaaldelijk of constant in een productieproces worden gebruikt gedurende meer dan één jaar. Die voorraad is de som van de waarden van alle vaste activa op een bepaald ogenblik en in een bepaald gebied. De waarde van die voorraad die in nettotermen wordt uitgedrukt, houdt dus rekening met de waardevermindering van de verscheidene activa en geeft ook de huidige stand van de kapitaalvoorraad. De gebruikte gegevens zijn ramingen die het Instituut voor de Nationale Rekeningen uitvoerde op basis van historische reeksen investeringen.

Situatie en trend

Ondanks een kleine vertraging in de loop van de jaren tachtig, bleef de netto vaste kapitaalvoorraad tegen vaste prijzen stijgen tussen 1970 en 2000, namelijk van 291 miljard eur in 1970 tot 630 miljard eur in 2000, wat een stijging betekent van 116%. Die stijging gold voor alle producten maar was het grootst voor metaalproducten en machines (+223%), transportmaterieel (+149%) en huisvesting (+133%). Gebouwen en woningen vertegenwoordigen het grootste deel van de kapitaalvoorraad, namelijk 70% in 2000. Hun aandeel in de nettokapitaalvoorraad daalt echter vooral ten gunste van metaalproducten en machines, die in 2000 23,4% van de netto kapitaalvoorraad vertegenwoordigen tegenover 15,7% in 1970. Het deel van het transportmaterieel is ook iets gestegen, namelijk van 3,6% in 1970 naar 4,1% in 2000.

Relevantie voor een duurzame ontwikkeling

De netto fysieke kapitaalvoorraad ontstaat uit de accumulatie van de investeringen door de bedrijven, de gezinnen en de Staat in de loop van de tijd. Hij weerspiegelt de economische dynamiek van een land en de toekomstige productiecapaciteit.

De toename van de hoeveelheid fysiek kapitaal is een positieve trend. De economische productie kan immers worden verzekerd voor de toekomst. Bovendien maakt die stijging een substitutie van de menselijke en milieukapitaalvoorraden met economisch kapitaal mogelijk. Om bij te dragen tot een duurzame ontwikkeling moet die substitutie in die mate gebeuren dat de veerkracht van de milieukapitaalvoorraad en de vereisten inzake rechtvaardigheid en billijkheid van de menselijke kapitaalvoorraad niet in gevaar komen (zie deel 1).

De kwaliteit van het fysieke kapitaal, waarover de hierboven vermelde indicator geen informatie geeft, is minstens even belangrijk voor een duurzame ontwikkeling. De kwaliteit van zowel de machines als de gebouwen kan bijvoorbeeld het werk van de mens vergemakkelijken en de productiviteit verbeteren. Ze kan ook de efficiëntie verhogen van het gebruik van de natuurlijke hulpbronnen en/of de vermindering van vervuilende emissies.

Doelstelling

De grote doelstellingen van het economische beleid zijn op Europees vlak vastgelegd in de globale richtsnoeren voor het economische beleid (greb)1. In juni 2001 formuleerden de regeringen van de eu opnieuw hun greb waarin verbintenissen zijn vervat over de investeringsstromen die de fysieke kapitaalvoorraad aanvullen. Die verbintenissen hebben tot doel: "de totstandbrenging van een investeringsvriendelijk ondernemingsklimaat, ondersteund door een adequate openbare infrastructuur (...)". Daarnaast beogen ze meer investeringen om "de innovatie in heel de economie te verspreiden en daardoor een verhoging van het groeipotentieel op de middellange termijn". De regeringen erkenden ook: "investeringen in nieuwe, milieuvriendelijke technologie kunnen ook een voorname bron van vooruitgang vormen".

1http://ue.eu.int/emu/nl/index.htm