Enigszins aangestoken door de vlotte beschikbaarheid van audio- en videomateriaal over Jaap Kruithof en Etienne Vermeersch, ben ik uit pure nieuwsgierigheid gaan zoeken naar iets gelijkaardigs over Ernest Mandel, die immer geestdriftige professor in de marxistische theorie aan de Vrije Universiteit Brussel.
Hieronder vind je een lezing van Ernest Mandel uit 1968 voor studenten van “Berkeley University“. De lezing is opgedeeld in drie stukken omdat de opname op drie verschillende bandjes stond. De lezing handelt over de landen van het (toenmalige) reëel bestaande socialisme: van de Soviet Unie tot en met Joegoslavië. Deze landen, aldus Ernest Mandel, waren in verschillende stadia van overgang tussen kapitalisme en socialisme, maar nog geen enkele had evenwel de socialistische samenleving – die Marx voor ogen had – bereikt.
Na beluistering van de lezing kan je slechts tot het besluit komen dat Ernest Mandel een utopist was (zij het een aangename). Waar is heden ten dage het probleem van de schaarste opgelost, de produktie van vermarkte goederen stopgezet en de tegenstelling tussen arbeid en kapitaal weggekwijnd?
Ernest Mandel was wel meer dan een utopist want als geen ander kon hij de werking van de kapitalistische economie verklaren met een marxistisch begrippenapparaat. En dat was zijn grote verdienste, maar die verdienste staat in schril contrast met zijn naïviteit over de vermeende weg die de landen van het reëel bestaande socialisme waren ingeslagen. Wie weet wat er uit die tegenstelling was voortgekomen indien hij lang genoeg geleefd zou hebben?
Ernest Mandel – The Soviet Economy 1/3
Ernest Mandel – The Soviet Economy 2/3
Ernest Mandel – The Soviet Economy 3/3
Peter Van Acker
Het is pas nu dat ik realiseer dat dit jouw blog is, Peter.
Ik herinner het me niet hoe ik ze kreeg, maar voilà deze keer heb ik iets tot het einde gelezen, en zelfs naar mijn zoon doorgestuurd. En daar zag ik verdorie jouw naam.
Wat doe je nu precies? Heeft je vrouw nog altijd die hemelse stem?
Veel groeten,
Geert
Peter,
Mooie bandjes, en eindelijk eens de gelegenheid om Mandel te horen. Ik heb wel van hem al 25 jaar een ongelezen boek liggen, klaar voor mijn pensioen – gewoon effe afstoffen. Ik heb ze met aandacht beluisterd, zeker het stuk over de “performance indicators” waar we in ons werk hier in Uganda zoveel mee bezig zijn (“can slow down renovation”).
Utopist? Ik vind dat hij een heel kritische analyse geeft van de tekortkomingen van de toenmalig bestaande socialistische economieeen, en van het kapitalistische model. In de huidige financieel-economische crisis misschien heel actueel. Wat dachten wij in 1968? Of 10 jaar later? Utopisch? Al die gelovigen met hun bijbel-koran: utopisten? En hoevelen waren er geen beurs-/fortis-utopist tot enkele maanden geleden?
Hij beschrijft zijn “democratisch socialistisch model” als een ideaal. Dus laat ons hem een idealist noemen – dat klinkt mooier en hoopvoller.