Ik pijnig mijn hersenen. Een van onze nationale politici stelt vast dat de huidige regering een meer Noord-Amerikaanse economische politiek voert, maar wil daar schijnbaar nog geen consequenties aan verbinden. Het ontsnapt me wie dat zo doodleuk verkondigde, maar hieronder een poging tot wat de effecten van zo’n aangehouden rechtse economische politiek betekenen.
In de Economist – toch niet het meest progressieve blad op de markt – verscheen onlangs bovenstaande grafiek. De grafiek toont de evolutie van het vermogen over de tijd. De bruine lijn is wat de top 0,1% bezit. De blauwe lijn, hou je vast, wat de onderste 90% bezit. Laat dat a.u.b. even inzinken: de onderste 90% dat zijn jij en ik, en je buurman, je buurvrouw en al je collega’s op het werk. Kortom waarschijnlijk al de mensen die je dagelijks tegenkomt op straat. De top 0,1% zijn de mensen die je niet ziet, verscholen op hun jachten, weggetrokken in hun versterkte burchten en rijdend in geblindeerde auto’s met chauffeur.
Welnu, in 2014 is de top 0,1% weer even vermogend als de onderste 90%. Dat is grotendeels te wijten aan de politiek van liberalisering en deregulering die in de VS onder Reagan is ingezet begin jaren 80 – toen het verschil tussen beide vermogensgroepen het grootst was – en die grotendeels verder gezet werd onder Clinton en Bush. Nu in 2014 zijn ze in de VS terug bij de situatie van de begin jaren 20 van de vorige eeuw, toen de ongelijkheid tussen de klassen het grootst was. Ze zijn er m.a.w. in geslaagd de resultaten van een politiek van een meer rechtvaardige verdeling van het vermogen zoals die nagestreefd werd tussen de jaren 30 en de jaren 80 volledig ongedaan te maken.
Is het dat wat we ook hier willen?
Peter
Dit figuurtje lijkt op een vis…en die begint een beetje onwel te ruiken…
Daar word ik stil van!
Nee, Peter, dat is niet wat we willen. Maar is dat nu hetgeen er gaat gebeuren? Je laat uitschijnen alsof deze regering zoiets betracht, alsof onze politici die 0.1% hyper-vermogenden op hun wenken gaat bedienen.
Ik had begrepen dat deze regering zal proberen om onze hoge loonlasten te verlichten zodat onze bedrijven aan concurrentiekracht winnen om beter op te boksen tegen lage loonlanden. (De donkere wolken van de hoge loonlast hangen reeds boven Volvo Cars in Gent.)
Dus ik zie het verband niet tussen de ambities van deze regering en jouw voorspelling of de parallel die je trekt.
Ha, Thor, wel ik zie de parallel als volgt. De huidige maatregelen die de regering treft, hebben sowieso een herverdeling van het inkomen tot gevolg. De idee erachter is dat op termijn een toename van de winstgevendheid van de bedrijven zal leiden tot meer investeringen en dus ook meer werkgelegenheid.
Maar wat als economische groei uitblijft? Of slechts zeer beperkt is? Wat in een Westerse volgroeide economie eerder regel dan uitzondering is! Dan heb je helemaal geen nood aan nieuwe investeringen. Maar je hebt intussen wel een herverdeling van het inkomen bewerkstelligd. En dat het gemis aan investeringen zal gecompenseerd worden door consumptie valt ook niet te verwachten. Extra inkomen in handen van een kleine toplaag, leidt misschien wel tot excessieve individuele consumptie, maar betekent op macro-schaal niet veel. Eerder krijg je over de tijd heen een accumulatie van niet-geconsumeerd inkomen. En wat is vermogen anders dan de accumulatie van dat inkomen?
Volgens mij klopt je toekomstvisie wat betreft een (sterk) vertraagde economische groei en een (sterk) dalend consumptiepatroon in de oude industrielanden. Het lijkt me zinloos om daartegen te vechten. Men kan er beter het beste van maken. Maar geen enkele politicus durft dat te zeggen.
Ik zou nog een stap verder durven gaan en op wereldschaal kijken. De afgelopen 50 jaar hebben we geijverd voor het rechttrekken van de wanverhoudingen tussen Noord en Zuid. Deze rechtzetting is zich sinds enkele decennia aan het voltrekken. Er is een herverdeling op wereldschaal aan de gang. En gelukkig worden de nieuwe groeilanden niet massaal even rijk als het Noorden. Dat zou een regelrechte ecologische ramp zijn. Deze herverdeling betekent eveneens dat het Noorden armer wordt. Het is immers een utopie om te geloven dat de wereldtaart steeds groter wordt. Herverdelen betekent dan ook dat diegenen die voorheen een groot stuk taart kregen, het voortaan met een kleiner stuk zullen moeten stellen. Billijk, niet?
En dan komen we opnieuw bij het uitgangspunt: hoe kunnen we ons het best aanpassen aan deze nieuwe situatie. Ik beschouw ons sociaal welvaartsmodel als een belangrijk instrument om de scherpe kanten van die aanpassing weg te vijlen. Maar dan mag je dat sociaal welvaartsmodel niet roekeloos uithollen. En ik denk dat dit de uitdaging is waarvoor de politici vandaag worden geplaatst: ons sociaal welvaartsmodel leefbaar houden. Dit is een grote uitdaging waarvoor schijnbaar verschillende oplossingen zouden bestaan, althans als je onze politici mag geloven. Boeiend!
Amen to that, USA the third world leading nation very soon (as my nigerian friend calls the UK..). Met tienerzwangerschappen, mensen die geen gezondheidszorg kunnen betalen, buurten waar je je bijna in 3e wereldlanden voelt, weinig of geen sociale mobiliteit, het lijstje kan doorgaan… Je moet er wel gewoond hebben en er oog voor hebben, de toerist of suburban (US or expat) citizen kan er anders weinig of niets van merken.
Twee dingen dienen te veranderen.
1. Belasting op kapitaalwinst dient onmiddellijk ingevoerd. Het is ironisch dat een socialistisch land zoals Belgie daarop al 100 jaar achter staat op het zogenaamde rauw kapitalistisch America. Wat hebben al de socialistische en christelijke vakbond regeringen van de laatste 100 jaar eraan gedaan? Niks.
2. Verminder de belasting van de werkende mens zodat zij zelf kunnen beslissen hoe hun inkomen te besteden. De extreme welvaartstaat heeft het sociale vangnet omgevormd tot een hangmat voor allerlei allochtonen en autochtonen die liever oneindig teren van staatsbedeling dan van zelfbetering en werk. De werkende mens – wat iets anders is dan de proverbiale werkmens- is daarvan de dupe geworden. Waar blijft de persoonlijke verantwoordelijkheid in de sociale hangmat?
1.Waarschijnlijk woonde ik de laatste 100 jaar op een andere planeet, maar België een socialistisch land noemen???? Het is zoals een bepaald populair politicus onlangs nog zei: “Voor het eerst in 25 jaar hebben we geen socialistisch bewind.” Volgens mij zaten ze mee gewoon aan tafel om er de scherpste kantjes af te vijlen.
2.Niemand is 65 (verschil tussen loon CEO en gemiddelde werknemer in België) of 365 (VSA) keer meer waard dan een ander. Het is dus tijd om die 0,1 % of de bovenste 10% van de wereldbevolking aan te spreken en hen in verhouding te laten bijdragen. Ik vraag mij trouwens af wat sommigen aan de maatschappij bijdragen.
3.Als je effectief “werkmensen” doet inleveren, betekent dit minder uitgaven en minder groei, dus minder jobs. Mensen zullen vlugger naar goedkopere producten grijpen en die worden meestal niet in onze contreien geproduceerd, dus komen ze de tewerkstelling hier niet ten goede.
4.Gelukkig bestaan er nog hangmatten, want het aantal van diegenen die teren op onze welvaartmaatschappij wordt sterk overdreven. Momenteel zijn er ongeveer 80.000 vacatures voor 240.000 werklozen in Vlaanderen. Zelfs met die 60.000 extra jobs in België (onder voorbehoud welteverstaan), blijven er nog velen aan de kant staan. Bepaalde groepen vallen steeds uit de boot. Ik heb er dagelijks mee te maken.
Onderstaande video sluit ook wel goed aan bij de discussie over vermogensverdeling:
http://www.youtube.com/watch?v=zPRB2ZnNJrg&feature=youtu.be
Een prachtige presentatie, gemakkelijk begrijpbaar voor ruim 80% van de VS-bevolking. Dus, voor ruim 70% van de VS-bevolking ligt het voor de hand dat ze kunnen genieten van tastbare voordelen als de welvaart billijker zou worden verdeeld in de VS. 70% kiezers die op een simpele manier kunnen zorgen voor een verandering door in het stemhokje te kiezen voor een billijke herverdeling van de welvaart. Waarom gebeurt dit niet in een democratisch land als de VS? Want de partij die dit kan verkopen, is op slag verzekerd van 70% van de kiezers. En deze prachtige presentatie verkoopt zichzelf, nu nog enkel het logo van de politieke partij die de 70% van de bevolking wil overtuigen van een billijke herverdeling. Waarom is dit nog niet gebeurd?
Ik vind het heel interessant dat je dit nog eens oprakelt.
Dus, vanaf begin jaren ’80 is er onder impuls Reagan een politiek van liberalisering en deregulering ingezet die vervolgens werd verder gezet door zowel republikeinen als democraten, inclusief Obama. M.a.w. er is wezenlijk niet zo’n groot verschil tussen het politiek beleid van de republikeinen en dat van de democraten. Ik zou haast durven zeggen: “Clinton, or Obama, or Trump, what matters?”
Maar als er dan iemand als Bernie Sanders op ‘t toneel verschijnt, iemand die wél het perspectief biedt dat hij een volledig andere politieke koers wil varen, dan kiezen de Amerikanen daar niet voor. Tenslotte heeft Bernie Sanders de zelfde krachtige boodschap gebracht als jij hebt gedaan met je bovenstaand grafiekje en met de prachtige presentatie “Wealth Inequality in America”. Men kan er bijgevolg niet naast kijken dat vooral de rijken al decennia lang de vruchten dragen van de politieke liberaliseren en deregulering. Maar de Amerikanen voelen zich blijkbaar onvoldoende aangesproken om de kansen op verandering te grijpen. En dàt houdt mij bezig, waarom de Amerikanen er niet voor kiezen om het roer om te gooien, terwijl het overduidelijk is dat de koers die de laatste decennia werd gevaren slecht in het voordeel is van een happy few? That’s the question.