Er zijn zo van die woorden die geleidelijk aan verdwijnen. Ik sta hier in het huis van Frederick Douglass, in South East Washington, en meer specifiek in de slaapkamer van zijn tweede echtgenote, Helen Pitts Douglass. “Lampetkan,” schiet door mijn hoofd, maar ik ben niet helemaal zeker. Wikipedia op mijn smartphone brengt onmiddellijk uitsluitsel: “lampetkan is een kan met waswater, vaak samen met een ondiepe teil, de waskom, bedoeld om zich in de morgen mee te kunnen wassen. Toen stromend water nog niet algemeen was, was de lampetkan een heel gewoon verschijnsel.”
Meer nog dan het verdwijnen van het courant woordgebruik, precies omdat het verschijnsel niet meer normaal is, besef ik dat ik tot de laatsten van een generatie behoor die nog dergelijke woorden met zich meedragen, overgenomen uit oude films, boeken en jeugdervaringen. Door mij zal het woord overleven; met mij zal het woord vergaan. En dat is best wel jammer, want het is een mooi woord: lampetkan.
Ken jij ook zo van die woorden?
Peter
LP en platendraaier (alhoewel die terugkomen)
cassette (komt niet echt terug)
Jij kent het uit oude films en boeken. Ik ken het uit mijn jeugd. De enige bron van water in ons huis was een met de hand bediende zwengelpomp in de keuken, en mijn ouders hadden zo’n waskom en een lampetkan op het dressoir in hun slaapkamer staan.
Kachel. Kolenkit. Pook. Hoeveel meer van die woorden wil je hebben?
Blaffetuur = rolluik ( tis wel int aantwaarps).
dorsvlegel, pikhaak, melkstoel, getten, putmik en ik kan zo nog wel een tijdje doorgaan. En als we niet oppassen verdwijnen er binnen de kortste keren nog wat, misschien niet het woord, maar wel de soort, zoals korhoen bv. Lieve groet aan jullie alledrie geniet van de laatste maanden daar.
@ Sabine. Dat is interessant. In Gent wordt “blaffetuur” gebruikt voor een zijdelings te sluiten luik. Een rolluik daarentegen is een “persienne”.
@ Paul. Kachel en pook vind ik wel nog niet zo oud. “Kolenkit” ken ik ook, maar ik denk dat ze in onze streken daar een ander woord voor gebruikten, alleen weet ik niet meer welk. Kolenemmer?
@ Frans. Haha … pikhaak, getten, putmik. Zijn dat wel Nederlandse woorden en wat betekenen ze?
Antimakassar. Zo’n lapje stof om het hoofdeinde van een fauteuil te beschermen tegen vet haar.
En wie gebruikt eigenlijk nog het woord fauteuil. Sommige woorden verdwijnen maar de dingen blijven nog wel bestaan, zoals je die antimakassar nog steeds in moderne vorm op vliegtuigstoelen aantreft. Ik dacht vroeger dat het iets was dat mijn oma uit Indonesië had meegebracht, maar het bleek oerhollands. Zij het wel in verband met makassar-olie, en dat blijkt dan weer een vroege vorm van brylcream maar dat heb ik dus wel even moeten opzoeken. En ondertussen weten mijn kinderen ook al niet meer van die vette kuifzalf …
We worden gewoon oud man,
Evengoed hartelijke groet en beste wensen voor het nieuwe jaar!
@ Melanie. Ik heb dit woord nog nooit eerder gehoord! Klinkt wel leuk. Ik ga vanaf nu het huis vol antimakassars leggen, gewoon om met dit woord te kunnen pronken 🙂
En wat ik plots nog denk is dat er wel degelijk een verschil bestaat tussen dialectwoorden die langzaam aan door woorden uit het standaard Nederlands worden vervangen en woorden die verdwijnen omdat waarnaar ze verwijzen niet langer meer bestaat.
Ik ben ook opgegroeid met “blaffeturen” als rolluiken (Herentals) en “antimakassar” is een totaal nieuw woord voor mij. Leuk woord is dat wel!
Ne “caspo” is een kookpot, maar ik weet niet of ik het zo juist schrijf. En presiennekkes zijn in het Aantwaarps van die kleine sluitingskes een koppeke en gaatje om op kledij ofzo te naaien. Nu kom ik toch niet op het juiste woord daarvoor zeker.
Grappig woord “antimakassar”, het laat me aan een tekenfilm denken. “Vermassekreren” wil dan weer zeggen: kapot doen, naar de … helpen.
Dammegat. Ik merk dat mijn collega’s het woord niet kennen en er zijn er hier nochtans veel.
@ Katrien. Veel wat? Veel collega’s of veel dammegaten? 🙂 Ik zou niet weten wat het is, tenzij misschien de opening onder een sluis om het water door te laten?
Je schrijft :”Door mij zal het woord overleven; met mij zal het woord vergaan. ” Dat is wat pretentieus !
moeskopperij = stelen van groenten op het land
@ Rik. Weer een woord waar ik nog nooit van gehoord heb. En wat voor één!