7 Drie beleidsvisies voor de tien problematieken

De drie wereldvisies leiden tot verschillende percepties over de maatregelen die de federale overheid moet nemen om de niet-duurzame tendenzen in de tien problematieken om te buigen. Het beleid dat de federale overheid uiteindelijk zal voeren zal een afspiegeling zijn van de wereldvisies en van de heersende machtsverhoudingen binnen de regering. Dat zal er toe leiden dat voor één problematiek of voor de verzameling van problematieken het regeringsbeleid niet terug te brengen zal zijn tot één enkele beleidsvisie, maar meer dan waarschijnlijk zal bestaan uit een combinatie van maatregelen uit de verschillende beleidsvisies.

Benutten

In de beleidsvisie "benutten" staat economische groei centraal. De productiestrategieën van ondernemingen moeten hier maximaal toe kunnen bijdragen. De overheid stimuleert daarom via economische, technologische en institutionele maatregelen de productie van ondernemingen. Een goed werkende vrije en concurrentiële markt is hierbij nodzakelijk. Informatieverspreiding over sociale en milieuproblemen bevordert deze goede werking en maakt strenge regulering die economische groei en ondernemerschap kunnen fnuiken overbodig. Consumenten zijn vrij in de keuze van de hoeveelheid en kwaliteit van goederen en diensten die ze wensen te consumeren. Dat geldt ook voor tabak, genetisch gewijzigde planten (ggp), energie, transport, vis en nieuwe technologieën (ict). Eventuele milieuschaarste en degradatie van het menselijke kapitaal kan worden opgevangen via substitutie met economisch kapitaal. De rol van de overheid in het stimuleren van ethische beleggingsfondsen en de sociale economie beperkt zich tot de verspreiding van informatie over hun bestaan. Een concurrentiële arbeidsmarkt biedt ten slotte de mogelijkheid werknemers financieel te compenseren voor werk dat gezondheidsrisico's met zich meebrengt.

Beheren

In de beleidsvisie "beheren" blijft de bijdrage van economische groei aan duurzame ontwikkeling zeer belangrijk, maar wordt het bestaan van sociale en milieurisico's meer onderkend. Prijzen in de vrije markt zorgen op termijn niet meer automatisch voor een duurzaam beheer van de economische, menselijke en milieukapitaalvoorraden. Om de productie- en consumptiepatronen te wijzigen neemt de overheid maatregelen die de eco-efficiëntie van producten en productieprocessen verbeteren en die inwerken op de voorkeuren van consumenten en producenten. Dat moet de vraag naar energie, transport, vis, ggp en tabak beheersen en de ontwikkeling van de sociale economie, ethische beleggingsfondsen en correcte arbeidsomstandigheden stimuleren. Ze neemt ook fiscale maatregelen die de verspreiding van ict over alle lagen van de bevolking vergemakkelijkt. Ze zet ten slotte ondernemingen aan tot het ontwikkelen van strategieën die op korte en middellange termijn leiden tot meer milieuefficiëntie en sociale rechtvaardigheid.

Omvormen

In de beleidsvisie "omvormen" onderwerpt de overheid de voortzetting van economische groei aan een aantal sociale en ecologische korte-, middellange- en langetermijndoelstellingen. Ze treedt regulerend op zodat alle actoren de sociale en milieukosten van hun handelen geheel internaliseren. Dat geldt voor alle ondernemingen, ook die uit de sociale economie. De gezondheid van werknemers primeert steeds op het economische belang en rechtvaardigt het uitbannen van bepaalde producten en productieprocessen. De overheid zet investeerders aan tot investeren in ethische beleggingen en ondernemingen tot investeren in innoverende strategieën die een verschuiving veroorzaken van materiële productie van goederen naar de levering van diensten die dezelfde behoeften bevredigen. In de visvangst schaft ze alle subsidies af en staat de bescherming van de biodiversiteit en de duurzame bevrediging van de vraag naar vis centraal. De wegwerking van de digitale kloof maakt inherent deel uit van het beleid ter uitbanning van armoede en sociale uitsluiting. De energieproductie en -consumptie worden beheerd via een actief productbeleid, het stimuleren van hernieuwbare energiebronnen en een uitfasering van nucleaire energie. In de beheersing van het personenvervoer staan telewerk en teleconferenties centraal, alsook de uitbouw van een uitgebreid openbaar vervoersnet. Met het gebruik van ggp gaat ze ten slotte zeer omzichtig om.

Risicopercepties

Dit rapport spreekt zich niet uit over welke wereldvisie en beleidsmaatregelen te verkiezen zijn. Het reikt informatie aan die de lezer in de mogelijkheid moet stellen zich daar een eigen mening over te vormen. Deze kan zijn of haar persoonlijke risicopercepties spiegelen aan de drie wereldvisies. Deze pluralistische aanpak staat centraal in het proces van duurzame ontwikkeling. Er zal steeds een normatieve component aanwezig zijn in de keuze van een strategie gericht op duurzame ontwikkeling. Het rapport houdt hier rekening mee door een pluralistische visie aan te houden op de risico's van de effecten van menselijk handelen op het maatschappelijke systeem.

Die toekomstverkenning kan de discussies voeden over de maatregelen die in het tweede Federaal plan inzake duurzame ontwikkeling moeten worden opgenomen. De betrokken actoren kunnen zich bij de opmaak van het plan laten inspireren door de drie wereldvisies en beleidsvisies die erin zijn ontwikkeld. Rekening houden met deze maatschappelijke voorkeuren en ze integreren bij het uitstippelen van het beleid zal een positieve bijdrage leveren aan het maatschappelijk welzijn.